Ένοπλες δυνάμεις και οικονομική κρίση

Από το 2010 και μετά, με τις ευλογίες του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδος, το ΔΝΤ και τα μνημόνια έχουν “μπει” για τα καλά στη ζωή μας. Όλοι όσοι ζουν στην χώρα, έχουν βιώσει τις επιπτώσεις των απαιτήσεων της λεγόμενης τρόικας. Φυσικά, από τον χορό δεν θα μπορούσε να λείψει και η εθνική άμυνα, ένα εξ ορισμού δαπανηρό κομμάτι του ετήσιου προϋπολογισμού. Ο κύκλος των περικοπών άρχισε από το πάγωμα όλων των εξοπλιστικών προγραμμάτων (ακόμη και των απολύτως αναγκαίων) και συνεχίστηκε με την οικονομική εξαθλίωση των στελεχών. Τις τελευταίες μέρες, διαβάζουμε ότι η περιβόητη τρόικα αποφασίζει και ποια από τα υπάρχοντα όπλα θα αποσυρθούν, βλέποντας μόνο το κόστος χρήσης και όχι την πραγματική βοήθεια που μπορεί να δώσει το συγκεκριμένο όπλο στην επιχειρησιακή ικανότητα των ενόπλων δυνάμεων (κάτι το οποίο στα χαρτιά επιθυμούν όλοι σχεδόν οι πολιτικοί σχηματισμοί). Προφανώς για τους Έλληνες πολιτικούς, το να αποφασίζει ένας ξένος για το τι είναι αναγκαίο για την ασφάλεια της χώρας, με βάση μόνο αριθμούς, δεν αποτελεί εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας.

Κύριο επιχείρημα των τροϊκανών (και πολλών Ελλήνων) είναι ότι δεν χρειαζόμαστε αξιόμαχο στρατό. Είμαστε μέλος του ΝΑΤΟ, συνορεύουμε με τρεις χώρες μέλη του και με μία που προσπαθεί διακαώς να γίνει μέλος, οπότε δεν υπάρχει λόγος να ξοδεύουμε απίστευτα ποσά για κάτι που λογικά δεν θα χρειαστούμε. Το άρθρο 5 της συνθήκης του ΝΑΤΟ αναφέρει ρητώς ότι η συμμαχία οφείλει να προστατεύσει με όλες της τις δυνάμεις κάθε χώρα-μέλος που δέχεται επίθεση από τρίτη χώρα [1]. Δεν μας λένε βέβαια τι θα γίνει αν δεχθεί π.χ η Ελλάδα επίθεση από χώρα μέλος του ΝΑΤΟ (το γεγονός ότι η χώρα μας είναι μέλος της ευρωπαϊκής ένωσης, νομίζω ότι είναι ανάξιο αναφοράς). Σε γενικές γραμμές, το να πιστεύει κανείς ότι οι διεθνείς οργανισμοί και η διπλωματία γενικότερα είναι παράγοντες ικανοί να διασφαλίσουν την εθνική μας ακεραιότητα, είναι εφάμιλλο με το να πιστεύει στον Άγιο Βασίλη.  

Η Ελλάδα, ως γνωστών, έχει χερσαία σύνορα με τέσσερις χώρες. Είναι δεδομένο ότι και οι τέσσερις αυτές χώρες έχουν βλέψεις σε ελληνικά εδάφη. Η Αλβανία και η FYROM δεν αποτελούν  απειλή [2]. Οι ένοπλες δυνάμεις τους έχουν μείνει στην εποχή του Χότζα και του Τίτο. Γίνεται μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού, κυρίως στην Αλβανία, αλλά ο συσχετισμός δυνάμεων είναι τέτοιος, ώστε οι “απειλές” να περιορίζονται στην δημιουργία φανταστικών μειονοτήτων στο Ελληνικό έδαφος. Η Βουλγαρία (μια χώρα που τον προηγούμενο αιώνα έχει πληγώσει ανεπανόρθωτα τον Ελληνικό πληθυσμό της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης) έχει συμβιβαστεί στα υπάρχοντα σύνορα της και προσπαθεί κυρίως να τα διατηρήσει. Αντιμετωπίζει και αυτή (ίσως μεγαλύτερα από την Ελλάδα) προβλήματα με την FYROM, ενώ οι σχέσεις της με την Τουρκία δεν είναι και οι καλύτερες δυνατές. Οι ένοπλες δυνάμεις της είναι σαφώς σε καλύτερο επίπεδο από των χωρών που προαναφέραμε, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν σοβαρό κίνδυνο. Η τέταρτη χώρα είναι η Τουρκία [3].

Ιστορική αναδρομή για τα ελληνοτουρκικά δεν είναι απαραίτητη. Έχουν γραφτεί λαμπρές και μαύρες για την Ελλάδα σελίδες. Από το 1974 και μετά, θεωρητικά επικρατεί ηρεμία. Οι δύο χώρες είναι σύμμαχοι, έγιναν προσπάθειες προσέγγισης, πολλοί γύροι διαπραγματεύσεων, χορέψαμε πολλά ζεϊμπέκικα και σε τελική ανάλυση, η υπομονή της χώρας μας (ενδοτικότητα για άλλους) απέναντι στις Τουρκικές προκλήσεις είναι η αιτία της φαινομενικής αυτής ηρεμίας. Θεωρητικά πάλι, το μόνο πρόβλημα που έχουμε με τους γείτονες είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και φυσικά το Κυπριακό [4].  Από την άλλη πλευρά, το δόγμα Νταβούτογλου [5] είναι σαφές: μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες.

Είναι προφανές ότι το δόγμα Νταβούτογλου δεν υπάρχει πια. Οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ είναι στο χειρότερο δυνατό επίπεδο, με την Συρία όλοι ξέρετε τι γίνεται, με την Αρμενία λόγω και του θέματος της γενοκτονίας δεν υπάρχουν σχέσεις ενώ σήμερα περισσότερο από ποτέ αντιμετωπίζει και το τεράστιο θέμα των Κούρδων. Με μια πρόχειρη ανάλυση, τα δυτικά σύνορα της Τουρκίας φαίνονται να είναι τα πιο ασφαλή. Σε όλα αυτά να προσθέσουμε την μεγάλη εσωτερική σύγκρουση μεταξύ στρατού-Κεμαλικών και της κυβέρνησης Ερντογαν, που μόλις πρόσφατα κατέληξε στην καρατόμηση και φυλάκιση όλων σχεδόν των ανώτατων Τούρκων αξιωματικών.

Η ανάγνωση των παραπάνω γραμμών, δημιουργεί το εύλογο ερώτημα: ωραία, αφού η Τουρκία δεν είναι στα καλύτερα της, γιατί να μην μειώσουμε και εμείς τους εξοπλισμούς μας; Γιατί να μην γλιτώσουμε χρήματα και να τα διαθέσουμε σε άλλους τομείς, πιο κρίσιμους, όπως η υγεία και η παιδεία; Στα ερωτήματα αυτά θα προσπαθήσουμε να δώσουμε απάντηση, αφού παραθέσουμε τα παρακάτω στοιχεία.

Μέχρι και την στιγμή που μιλάμε, τα δεδομένα είναι απλά. Μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας ισχύει εν μέρη η θεωρία: mutually assured destruction (MAD) [6]. Η θεωρία αυτή αναπτύχθηκε κυρίως κατά την διάρκεια του ψυχρού πολέμου και με λίγα λόγια αναφέρει ότι πιθανός πυρηνικός πόλεμος μεταξύ ΕΣΣΔ και ΗΠΑ θα κατέληγε σε ολική καταστροφή και ουσιαστικά δεν θα είχε νικητή, παρά μόνο ηττημένους. Οι Ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, ακόμη και σήμερα, έχουν τα υλικά και το προσωπικό να απαντήσουν άμεσα σε τυχόν χτύπημα από Τουρκικής πλευράς και να καταφέρουν ανεπανόρθωτες ζημίες στον αντίπαλο. Προφανώς, πόλεμος μακράς διάρκειας συνεπάγεται χρήματα και συμμάχους, κάτι που σήμερα δεν υπάρχει πουθενά. Επίσης, είναι χρήσιμο να σημειωθεί ότι πιθανή Ελληνοτουρκική σύγκρουση θα είναι ένα πρωτοφανές γεγονός για τα στρατιωτικά χρονικά. Θα πρέπει να ανατρέξουμε στην ιστορία για να θυμηθούμε ποιος ήταν ο τελευταίος πόλεμος μεταξύ δύο ισοδύναμων στρατιωτικά χωρών. Το συμπέρασμα είναι ότι δύσκολα η Τουρκία θα πάρει απόφαση να χτυπήσει την Ελλάδα, γνωρίζοντας ότι το αποτέλεσμα στην καλύτερη περίπτωση θα είναι οριακή νίκη με σημαντικές απώλειες.

Διαβάζοντας κανείς την παραπάνω παράγραφό, θα μπορούσε να σκεφτεί ότι υπάρχει μία μεγάλη αντίφαση. Ισοδύναμη στρατιωτικά η Ελλάδα με μια χώρα με πολλαπλάσιο πληθυσμό και πολλαπλάσιες στρατιωτικές δυνάμεις; Και τα δύο επιχειρήματα είναι ορθά, αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις δεν μετράει μόνο το μέγεθος. Χωρίς να μπούμε σε τεχνικές αναλύσεις κάθε κλάδου ή κάθε όπλου ξεχωριστά, θα σας αναφέρουμε μόνο αυτόν που πολεμά στον καθημερινό ακήρυχτο πόλεμο στο Αιγαίο: την πολεμική αεροπορία.

Κάθε μέρα σχεδόν διαβάζουμε ότι η Τουρκική αεροπορία παραβιάζει τον εθνικό εναέριο χώρο μας και άμεσα η ελληνική πολεμική αεροπορία αναγνωρίζει και αναχαιτίζει τους παραβάτες. Ο “πόλεμος” αυτός στηρίζεται προφανώς στα πολεμικά αεροσκάφη. Ο μέχρι σήμερα συσχετισμός αεροπορικών δυνάμεων είναι ο ακόλουθος.

ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ [7]

ΤΥΠΟΣ                   ΠΟΣΟΤΗΤΑ                      ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΕΝΑ

F16                            205-220

F4                                 150                                        50-60

F35Α                             100Β

Α: Θα παραδοθούν σταδιακά και θα είναι επιχειρησιακώς ενεργά μετά το 2015 περίπου.
Β: Δεν έχει αποφασιστεί ακόμα ο αριθμός των αεροσκαφών, λόγω αυξημένου κόστους.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ [7]

ΤΥΠΟΣ                    ΠΟΣΟΤΗΤΑ                      ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΕΝΑ

F16                             120-130                                      80

F4                                   50

Mirage 2000                     45                                          25

A7                                   40

                                     

Όπως βλέπουμε από τους πίνακές, οι Τουρκία διαθέτει έναν αριθμό περίπου 360 αεροσκαφών και η Ελλάδα περίπου 220, χωρίς τα βομβαρδιστικά Α7. Ποιοτικώς όμως, τα Ελληνικά αεροσκάφη υπερέχουν. Η Ελλάδα διαθέτει και μαχητικά F16 της έκδοσης Block 52+, ενώ η Τουρκία όχι. Ο έκδοση αυτή διαθέτει ραντάρ καλύτερο από τις παλιότερες εκδόσεις του ίδιου τύπου, όπως και σκοπευτικό στο κράνος. Έτσι, υπερέχει των άλλων τύπων τόσο σε κλειστή αερομαχία όσο και σε αερομαχία από απόσταση. Επίσης, τα 25 αναβαθμισμένα Mirage 2000-5 της Π.Α [8] θεωρούνται τουλάχιστον εφάμιλλα με τα F16 Block 52+. Τα δε F4 που πετούν και με τις 2 χώρες, πρωτοεμφανίστηκαν στον πόλεμο του Vietnam και η αριθμητική διαφορά υπέρ της Τουρκίας δεν προβληματίζει. Στην μέχρι στιγμής εξίσωση, δεν έχουμε βάλει καθόλου τον παράγοντα πιλότο. Πολλοί θα πείτε ότι η περιβόητη ικανότητα των Ελλήνων πιλότων είναι μια επικοινωνιακή φούσκα της Ελλάδος ,αλλά μια απλή αναζήτηση στο internet για τα αποτελέσματα ασκήσεων του ΝΑΤΟ όπως το red flag, θα πείσει και τον πιο δύσπιστο [ Ι ].

Η ποιοτική υπεροχή της Ελλάδος είναι αναμφισβήτητη. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, μια εναέρια αντιπαράθεσή των δύο χωρών θα μπορούσε να φέρει μέχρι και την μερική καταστροφή της αντίπαλης αεροπορίας. Όμως τα δεδομένα φαίνεται πως θα αλλάξουν σύντομα. Ήδη η τρόικα πιέζει για την άμεση απόσυρση των ελληνικών Α7 και F4, ώστε να εξοικονομηθούν χρήματα. Τα αεροσκάφη αυτά, έπρεπε να έχουν αποσυρθεί εδώ και καιρό, με την προϋπόθεση ότι θα αντικατασταθούν με νέα, ώστε να μην μειωθεί η ικανότητα της Π.Α. Προφανώς δεν τίθεται ζήτημα αντικατάστασης. Το μεγάλο πρόβλημα είναι αλλού.

Όπως βλέπουμε και στον πίνακα, η Τουρκία έχει παραγγείλει εδώ και καιρό νέο μαχητικό αεροσκάφος, το F35. Το αεροσκάφος αυτό είναι σαφώς ανώτερο από τα υπάρχοντα εναέρια μέσα που επιχειρούν σήμερα στο Αιγαίο. Τα βασικά πλεονεκτήματα του είναι τα χαρακτηριστικά Stealth που διαθέτει (δηλαδή θα είναι ορατό από την ελληνική αεράμυνα, όταν είναι πλέον πολύ αργά) και τα ανώτερα ηλεκτρονικά συστήματα και όπλα που “φοράει”. Ο μεγάλος αριθμός μονάδων, δίνει στον αντίπαλο την δυνατότητα για σημαντικό πρώτο χτύπημα, στο οποίο η Π.Α ίσως δεν μπορέσει να αντιδράσει ποτέ. Από την άλλη μεριά, η Ελλάδα είχε ξεκινήσει και αυτή πρόγραμμα απόκτησης νέου μαχητικού αεροσκάφους, όπως και αναβάθμισης της αεράμυνας της, ώστε να αντεπεξέλθει επιτυχώς στα νέα δεδομένα. Η διαδικασία καθυστερούσε συνεχώς από το 2005 περίπου και μετά, μέχρι που η τρόικα έκοψε κάθε συζήτηση. Έχοντας σαν δεδομένο ότι δεν υπάρχει super market αεροπλάνων και ότι στην καλύτερη περίπτωση, ένα νέο αεροσκάφος χρειάζεται τουλάχιστον 5 χρόνια από την παραγγελία μέχρι την επιχειρησιακή ετοιμότητα, δεν είναι δύσκολο να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι μετά το 2015, η θεωρία του mutually assured destruction δεν θα ισχύει πια στο Αιγαίο. Παρόμοια παραδείγματα, μπορεί εύκολα κανείς να βρει και στο ναυτικό και στον στρατό ξηράς.

Επανερχόμαστε λοιπόν στο αρχικό μας ερώτημα: στην Ελλάδα με την επίσημη ανεργία στο 25%, με τους μισθούς να πλησιάζουν σε τριτοκοσμικά επίπεδα, με την δημόσια υγεία στο έλεος του θεού και την παιδεία σε κακό χάλι, το να συζητάμε για εξοπλισμούς δεν είναι τουλάχιστον γραφικό; Η απάντηση δεν είναι προφανής. Το γεωπολιτικό παιχνίδι που παίζεται εδώ και καιρό στην ανατολική μεσόγειο δεν θα περιμένει εμάς να “βγούμε” από την κρίση. Τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων που βρίσκονται στην Ελληνική ΑΟΖ [9], υπολογίζονται με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς σε μερικά τρις δολάρια [10]. Επίσης, υπάρχει και το θέμα της Κύπρου. Το ενιαίο αμυντικό δόγμα, προφανώς έχει την τύχη του δόγματος Νταβούτογλου. Σε μια περίοδο που η Κύπρος φιλοδοξεί να γίνει ενεργειακός κόμβος στην ανατολική μεσόγειο και που η Τουρκία δείχνει κάτι παραπάνω από τα δόντια της, η Ελλάδα δεν θα έχει καμία δυνατότητα να προσφέρει στρατιωτική βοήθεια στην μεγαλόνησο.

Κλείνοντας, θεωρούμε ότι η Ελλάδα πρέπει να αποφασίσει τι θέλει να κάνει στο θέμα αυτό. Η πολιτική της τρόικας, την οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην Τουρκική ομηρία (το θέμα είναι αν γίνεται εσκεμμένα, όπως πιστεύουμε εμείς ή ακούσια). Η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να προστατεύσει το “χωράφι” της (ΑΟΖ), που πιθανόν θα δίνει μετά από λίγα χρόνια τα χρυσά μήλα. Είναι δεδομένο ότι η μαζική αγορά οπλικών συστημάτων (υπολογίζεται ότι ένα πλήρες πρόγραμμα εξοπλισμών, ικανό να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις των καιρών κοστίζει από 30 έως 40 δις ευρώ) [12] είναι ουτοπική. Όμως δεν υπάρχει καμία πρόνοια για το μέλλον. Όταν άλλες χώρες σχεδιάζουν τις ένοπλες δυνάμεις τους για το 2030, εμείς δεν βλέπουμε ούτε σε βάθος μηνών. Το σίγουρο είναι ότι οι όποιες κινήσεις γίνουν σήμερα, θα έχουν αντίκτυπο και στην επόμενη δεκαετία που προβλέπεται πολύ “καυτή” σε διεθνές επίπεδο. Και κάτι τελευταίο: καλό θα ήταν οι αξιωματικοί και τα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων να μην αντιδρούν μόνο όταν τους μειώνουν τους μισθούς. Δεν έχουμε δει καμία οργανωμένη αντίδραση για την απαξίωση του οργανισμού που ζουν και εργάζονται από τα δεκαοκτώ τους.

Παρατηρήσεις

Α: Τα στοιχεία που παραθέτουμε δεν είναι απόρρητα, αφού είναι προσβάσιμα σε όλους μέσω ελληνικών και τουρκικών εφημερίδων και internet.
Β: Για την καλύτερη ενημέρωση του αναγνώστη αναφέρουμε τα ακόλουθα: Τον τελευταίο χρόνο έχουν βγει στην επιφάνεια διάφορες προτάσεις από τις ΗΠΑ, για δωρεάν παράδοση οπλικών συστημάτων στην Ελλάδα. Το θέμα ξεκίνησε κατόπιν αιτήματος της ελληνικής πλευράς για άρματα μάχης και ΤΟΜΑ [11]. Πληροφορίες που δεν έχουν διαψευσθεί από κανέναν, αναφέρουν ότι ο Αμερικανικός στρατός προτίθεται να παραδώσει στην Ελλάδα 400 άρματα μάχης M1A1 Abrams, μεγάλο αριθμό οχημάτων μάχης και διαφόρων άλλων βοηθητικών οχημάτων, όπως επίσης και μεταφορικά ελικόπτερα. Όλα αυτά προέρχονται από τα αποθέματα του Αμερικανικού στρατού. Το κόστος των υπό παραχώρηση συστημάτων υπολογίζεται περίπου στο 1,5 δις $. Είναι προφανές ότι οι Αμερικανοί δεν μας δίνουν τέτοιου ύψους βοήθεια επειδή μας αγαπάνε. Η εισαγωγή αρμάτων αμερικανικής κατασκευής στον ελληνικό στρατό, θα φέρει και κέρδη στις εταιρείες τους (εκπαίδευση, συντήρηση, ανταλλακτικά). Επίσης, σπάει το Γερμανικό μονοπώλιο στα άρματα μάχης της χώρας. Διεθνολόγοι με τους οποίους ήρθε σε επαφή το blog, μας είπαν ότι ίσως είναι και ένα μήνυμα στην Τουρκία να “κάτσει φρόνημα”. Αυτό που δεν είναι προφανές είναι γιατί η ελληνική κυβέρνηση δεν κάνει καμία κίνηση για να παραλάβει την βοήθεια αυτή, που με ελάχιστο κόστος θα έδινε νέο αέρα στον ελληνικό στρατό. Ίσως ο δρόμος των δωρεάν παραχωρήσεων οπλικών συστημάτων από άλλες χώρες είναι ο μοναδικός, με βάση τα σημερινά δεδομένα.

Σημειώσεις

[1]http://el.wikisource.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7_%CE%A4%CE%BF%CF%85_%CE%92%CF%8C%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF%85_%CE%91%CF%84%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D

[2] Τουλάχιστον σε επίπεδο άμεσης στρατιωτικής αναμέτρησης.

[3] Είναι απαραίτητο να αναφέρουμε ότι ιστορικά, στους περισσότερους πολέμους που έγιναν στα Βαλκάνια, υπήρχαν συμμαχίες μεταξύ των βαλκανικών εθνών. Ποτέ κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος σε πιθανή σύγκρουση, ποιοι θα είναι οι αντίπαλοι.

[4] Σκόπιμα δεν θα αναφερθούμε ξανά στο κυπριακό γιατί θα γίνει ειδική αναφορά σε άλλη ανάρτηση.

[5] http://www.ekem.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1365:-lr-&catid=171:2011&Itemid=224

[6] http://en.wikipedia.org/wiki/Mutual_assured_destruction

[7] Προφανώς δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των αεροσκαφών κάθε χώρας. Οι αριθμοί που δίνονται, είναι ουσιαστικά ο μέσος όρος πάρα πολλών πηγών, ελληνικών, τουρκικών και νατοϊκών που έχουν γραφεί κατά καιρούς σε εφημερίδες και internet.

[8] Π.Α: πολεμική αεροπορία

[9] Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη: με απλά λόγια, είναι η περιοχή που μπορεί κάθε κράτος να εκμεταλλευτεί τους θαλάσσιους φυσικούς πόρους. Η Ελλάδα δεν έχει ανακηρύξει ακόμη ΑΟΖ

[10] Υπάρχουν πάρα πολλές εκτιμήσεις για το μέγεθος των ελληνικών κοιτασμάτων, από σοβαρούς και μη οργανισμούς. Ο αναγνώστης μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα, με μια μικρή έρευνα.

[11] Για τα περισσότερα εξοπλιστικά προγράμματα, υπάρχουν συμφωνίες χρηματοδότησης από τράπεζες και εξοφλούνται σε βάθος χρόνου.

[12] Τεθωρακισμένο Όχημα Μάχης, χρησιμοποιείται κυρίως για μεταφορά στρατιωτών στο πεδίο της μάχης.

[ Ι ] Σαν παράδειγμα δίνεται το ακόλουθο link. Ο αναγνώστης μπορεί να κάνει και την δική του έρευνα. http://www.defencegreece.com/index.php/2011/07/review-greek-participation-in-tlp-2011-at-albacetespain/